Đến thăm Đồng Tháp, chúng ta không thể bỏ qua khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc tọa lạc ở số 123/1 Phạm Hữu Lầu, phường 4, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Đây là công trình kiến trúc được xây dựng để ghi nhớ công ơn cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, nhà nho yêu nước và là thân phụ của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Khu di tích mộ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc là một quần thể kiến trúc văn hóa độc đáo, được Bộ Văn hóa xếp hạng di tích cấp quốc gia ngày 9/4/1992. Sau nhiều năm trôi qua, được chỉnh sửa và xây dựng lại nhiều lần thì khu di tích cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc đã trở thành một khu di tích lưu giữ những giá trị lịch sử và văn hóa của Đồng Tháp nói riêng và khu vực đồng bằng Sông Cửu Long nói chung mang nét đẹp vừa hiện đại, vừa đậm chất lịch sử.
khu di tích cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc dù tọa lạc tại trung tâm TP. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp (số 123/1, đường Phạm Hữu Lầu, phường 4), song bước vào bên trong không gian rất yên tĩnh, thanh bình. đây là nơi để du khách tìm đến thăm viếng với tấm lòng tôn kính, tri ân một nhà Nho “yêu nước thương dân” – một nhân cách thanh cao, bình dị mà vô cùng quý suốt cuộc đời không ham danh lợi, luôn lo lắng. cho nước cho dân.
Cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc sinh ra và lớn lên tại Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Năm Tân Sửu (1901), cụ đỗ phó bảng và năm 1906 nhậm chức “Thừa biện Bộ Lễ” và sau đó là Tri phủ lãnh đạo huyện Bình Khê (Bình Định). Trong thời gian làm quan, cụ luôn đứng về phía dân nghèo, trừng trị bọn cường hào ác bá và chỉlàm quan được một thời gian ngắn, thì bị Triều đình nhà Nguyễn cách chức. Sau khi được cách chức, ông vào miền Nam và sinh sống tại làng Hòa An thuộc tỉnh Đồng Tháp để dạy học, bốc thuốc chữa bệnh giúp đỡ người nghèo và sống cuộc đời thanh bạch cho đến lúc qua đời.
Để tưởng nhớ công ơn của cụ, chính quyền và nhân dân Đồng Tháp xây dựng khu lăng mộ cụ Nguyễn Sinh Sắc để mọi người trong và ngoài tỉnh đến viếng thăm và thắp nén hương tưởng nhớ cụ. công trình Hoàn thành năm 1977 và được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia vào năm 1992.
Khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc được kết cấu thành 4 khu vực: khu vực lăng mộ, đền thờ và nhà trưng bày đời sống sự nghiệp của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc; khu vực nhà sàn Bác Hồ và vườn ao cá; không gian văn hóa mô hình làng Hòa An xưa và khu vực tổ chức hội trò chơi dân gian, giải trí.
Với tổng diện tích hơn 9ha, tổng thể khu di tích là một phức hợp kiến trúc hài hòa, mang đậm dấu ấn sinh thái văn hóa Đồng Tháp, nơi để nhân dân Đồng Tháp nói riêng và nhân dân cả nước về đây tề tựu nhân ngày lễ, hội giỗ cụ Phó bảng, dịp Tết cổ truyền, ngày kỷ niệm, lễ lớn trong năm…
nét chủ đạo của khu lăng mộ là một màu trắng nổi bật, mang lại cảm giác thư thái nhẹ nhõm cho người đến thăm viếng. Khuôn viên lăng mộ có loại trái cây, hoa cảnh quý hiếm được bà con khắp nước mang về tặng đễ tỏ lòng biết ơn.
Khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc không những được xây dựng rất kỳ công mà còn mang rất nhiều ý nghĩa sâu sắc. Vòm mộ quay về hướng Đông là một cánh hoa sen cách điệu có dán hình bàn tay xòe úp xuống, phía trên là 9 con rồng cách tân đậm nét dân gian, vươn ra thành 9 đầu hồi, tượng trưng cho nhân dân vùng đồng bằng sông Cửu Long luôn che chở và ôm ấp ngôi mộ người chiến sĩ yêu nước
Ngôi mộ cụ phó bảng được ốp đá hoa cương, nấm màu xám tro yên vị trên nền mộ bằng đá mài trắng hình lục giác không đều, mở rộng dần ra hai bên và phía trước. Trên mộ có một đỉnh trầm bằng đá Ngũ Hành Sơn, ngày đêm tỏa hương thơm ngát. Khuôn viên lăng mộ có nhiều loại cây cảnh, hoa trái quý hiếm được bà con khắp cả nước mang về trồng lưu niệm, đặc biệt là cây gần 300 tuổi nằm bên trái mộ và cây ghép hơn 300 tuổi nằm bên phải mộ.
Trước khu mộ là hồ sen hình ngôi sao 5 cánh, giữa hồ là đài sen trắng cách điệu sừng sững cao 6,5m tượng trưng cho cuộc đời thanh bạch của cụ Phó bảng.
Với không gian thoáng, nhiều công ty có lòng kính với công cụ Phó bảng được bố trí độc lập nhưng có liên kết, ngập tràn trong sen hồng và những bóng cây cổ thụ theo từng lối đi.
Khu nhà lưu trữ trưng bày nhiều hiện vật, tư liệu liên quan đến đời sống và sự nghiệp của công cụ, nhất là công cụ thời gian ở Cao Lãnh. Nơi đây tái hiện chân thực từng giai đoạn gắn liền cuộc đời cụ Phó bảng từ quê hương và gia đình; những năm tháng khổ luyện thành tài chốn quan trường,từ quan vào nam hoạt động, tình cảm của cụ Nguyễn Sinh Sắc với nhân dân Hòa An và tình cảm của nhân dân Hòa An cùng cả nước đối với cụ…
Một điểm nhấn trong Khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc nữa là ngôi nhà sàn Bác Hồ được phục chế nguyên mẫu ngôi nhà sàn của Bác ở thủ đô Hà Nội. Tại đây, ở đay các hiện vật được tái dựng, sắp xếp chân thực giúp mỗi du khách tìm đến có thể cảm nhận và hình dung được cuộc đời thanh đạm của Bác từ góc làm việc đến nghỉ ngơi. ây cũng là cách đễ người dân miền nam không có điều kiện ra thăm Thủ đô Hà Nội vẫn cảm thấy như được thăm ngôi nhà sàn của Bác ở Phủ Chủ tịch khi đến tham quan khu di tích.
Khu di tích tái hiện lại nét đẹp của không gian văn hóa làng Hòa An quen thuộc ở đầu thế kỷ XX, tích cực trên 22.000m. Khu vực này có những ngôi nhà truyền thống của hộ dân trong làng, rạch Cái Tôm, vườn cây ăn trái, những hàng dừa, cây cầu khỉ, đường làng quạnh co. những hình ảnh sinh hoạt văn hóa, giải trí, sản xuất… mô tả một phần cuộc sống lao động sản xuất của làng Hòa An.
Bên trong làng Hòa An tái hiện này, nổi bật và ấn tượng là những ngôi nhà gỗ có kiến trúc truyền thống, được xây dựng hợp lệ tỷ lệ 1/1 như: nhà chữ đinh, nhà bát dần, nhà nọc ngựa, nhà sàn … Trong các ngôi nhà này được bày trí với không gian chính, phụ, có thể nếp ăn,nếp ở, thờ cúng ông bà tổ tiên mang đậm bản sắc văn hóa và tính cách con người Hòa An xưa.
Cùng với không gian nhà ở, một số hình ảnh sinh động về hoạt động của những làng nghề tiêu biểu của người dân Hòa An xưa là nghề trồng và thuốc lá với sản phẩm nổi tiếng “thuốc rê Cao Lãnh”; làng nghề kỹ thuật lá trang trí nhà, nghề mộc, nghề dệt, nghề rèn và xay lúa, giã gạo… từng là niềm tự hào về bàn tay tài hoa đầy sáng tạo của người dân Hòa An.
Hằng năm, tỉnh Đồng Tháp tổ chức Lễ giỗ cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc vào ngày 28 tháng 10 âm lịch, có hơn 100 lượt khách hàng tham gia và viếng thăm. Du khách đến từ khắp các tỉnh, thành, mang đến những sản vật từ dân dã đến quý lạ, dân viếng, cúng trước anh linh cụ, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc .
Với kiến trúc độc đáo và giá trị văn hóa lịch sử sâu sắc, Khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc đã trở thành một địa điểm du lịch Đồng Tháp về nguồn nổi tiếng của xứ sở sen hồng. giờ đay, không chỉ với với người dân địa phương mà cả những ai đã một lần đến mảnh đất này đều được xem phần mộ của Cụ Phó bản Nguyễn Sinh Sắc chính là một biểu tượng của tinh thần yêu nước, ý chí cách mạng.
