Đền cửa ông nằm trong quần thể khu Di tích lịch sử Đền Cửa Ông – Đền Cặp Tiên, Đền Cửa Ông (phường Cửa Ông, TP Cẩm Phả) hằng năm đều thu hút rất đông người dân, du khách tới du lịch chiêm bái, tham quan. Đây là một trong những di tích tâm linh nổi tiếng nhất của tỉnh Quảng Ninh. Với những giá trị về lịch sử, văn hoá và tâm linh, Đền đã được xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt từ năm 2017.
Hiện nay, Di tích lịch sử đền Cửa Ông Quảng Ninh luôn được ca tụng là có vị trí thiên thời địa lợi, sơn thủy hữu tình với tầm nhìn hướng ra Vịnh Bái Tử Long trong xanh, mát mắt. Để lên được một lịch trình trọn vẹn, du khách hãy cùng vuakiemhiep tham khảo những kinh nghiệm du lịch, đi lễ Đền Cửa Ông dưới đây.
1. Di tích lịch sử đền Cửa Ông ở đâu?
Di tích lịch sử đền Cửa Ông Cẩm Phả nằm trên đồi khu 9A, phường Cửa Ông, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Vị trí đền cách trung tâm thành phố Hạ Long khoảng 40km. Đền Cửa Ông là 1 trong 3 ngôi đền nổi tiếng nhất của tỉnh Quảng Ninh. Đây là nơi “gặp gỡ” của núi non, rừng già và biển cả, được thiên nhiên ưu ái ban tặng một vị trí đắc địa.
Nơi đây thờ Đức Ông Đệ Tam Cửa Suốt – Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng (con thứ ba của Trần Hưng Đạo). Ông là người có công lao to lớn trong việc trấn giữ vùng Đông Bắc của Tổ Quốc. Ngoài ra, nơi đây còn thờ đầy đủ các tướng sĩ nhà Trần và gia thất: Trần Quốc Tuấn, Trần Anh Tông, Trần Khánh Dư, Phạm Ngũ Lão, Yết Kiêu.
2. Lịch sử Đền Cửa Ông và cấu trúc di tích
1. Lịch sử của Đền Cửa Ông
Qua sử sách ghi chép lại, Di tích lịch sử đền Cửa Ông – Quảng Ninh được khởi dựng và tồn tại đã qua hơn 700 năm với nhiều cuộc đại trùng tu. Lúc khởi dựng, ngôi đền chỉ là một thảo am nhỏ, được làm từ tranh, tre, nứa… Vào khoảng năm 1907 – 1916, đền được trùng tu tại. Đến năm 1916, khu di tích xây dựng thêm đền Thượng, đền Trung, đền Hạ và chùa.
Trong những năm sau, đền tiếp tục được tu bổ và tôn tạo. Vào năm 2014, quy hoạch tổng thể khu di tích lịch sử Đền Cửa Ông Cẩm Phả Quảng Ninh đã được phê duyệt với diện tích lên tới 18,125ha. Đến năm 2017, đền Trung được xây dựng và hoàn công vào năm 2017.
2. Cấu trúc di tích lịch sử Đền Cửa Ông
Theo giới thiệu di tích lịch sử Đền Cửa Ông, nơi đây ban đầu chỉ thờ Đức Ông Trần Quốc Tảng. Sau khi xây dựng thêm các khu đền, chùa thì thờ tự thêm nhiều danh nhân. Cụ thể:
- Đền Hạ: Gồm đền Mẫu và đền Trung Thiên Long Mẫu;
- Đền Trung: Thờ Khâm Sai Đông Đạo Tiết Chế Hoàng Cần và Sơn thần, Thủy thần;
- Đền Thượng: Gồm đền Thượng, đền Quan Chánh, đền Quan Châu, chùa và lăng mộ Trần Quốc Tảng;
- Đền Cặp Tiên: Thờ một vị tiểu thư – con gái Trần Quốc Tảng (còn gọi là “Cô bé Cửa Suốt”), quan Chánh, các vị nhân thần, Phật, Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu và Tiên Thiên Thánh Mẫu.
3. Ghé thăm di tích lịch sử Đền Cửa Ông
Di tích lịch sử Đền Cửa Ông nằm trên dãy núi Cẩm Sơn, ngay bờ vịnh Bái Tử Long; một địa thế phong thủy đắc địa, mặt hướng hải, tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ. Nơi đây tạo nên sự giao hoà giữa núi non, rừng, biển, một cảnh đẹp tuyệt vời của vùng Đông Bắc tổ quốc. Quần thể Di tích lịch sử Đền Cửa Ông được chia làm ba khu vực thờ cúng đó là đền Hạ, đền Trung và đền Thượng; Các khu đền này nằm theo một trục từ thấp lên cao.
Đến Di tích lịch sử Đền Cửa Ông đầu tiên là một cổng Nghi Môn, đi qua Nghi Môn vào vào trong một khoảng sân rộng lát đá, bên tay trái là khu vực đền Hạ, đi qua khoảng sân rộng là khu vực đền Trung, trên vị trí cao nhất là đền Thượng. Hai bên đền Trung và đền Thượng là hai gò đồi cao tạo thế tả Thanh Long hữu Bạch Hổ; trên các gò đồi được trông cây xanh, thảm cỏ trang trí; trên đỉnh gò đồi bên phải là nơi đặt tượng Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng. Toàn bộ sân, bậc cấp và lan can lên xuống từ đền Hạ đến đền Trung và đền Thượng được làm bằng đá xanh, tạo sự thống nhất và hài hòa cho cả khu du tích.
Không có tài liệu ghi chép về năm khởi dựng đền Cửa Ông. Tuy nhiên theo niên đại trùng tu đầu tiên thì di tích ít nhất cũng có niên đại khởi dựng được hơn 100 năm. Lúc khởi dựng đền là một miếu nhỏ làm bằng tranh, tre, nứa lá. Đến năm 1907-1916 đền được trùng tu lại. Đến năm 1916 được xây thêm đền Thượng, đền Trung, đền Hạ, chùa Nam Bắc (tức chùa Cẩm Sơn nằm bên phải đền Thượng hiện nay). Đến năm 1946, đền Hạ, đền Thượng tiếp tục được tu bổ, tôn tạo. Năm 2014 quy hoạch tổng thể khu Di tích lịch sử Đền Cửa Ông được phê duyệt với diện tích 18,125 ha, năm 2016 đền Trung được xây dựng và hoàn thành vào năm 2017.
Hàng năm lễ hội đền cửa ông được mở hai lần vào ngày 3/2 và ngày 8/3 âm lịch. Lễ hội là dịp để người dân dâng hương tưởng nhớ công đức, cuộc đời, sự nghiệp của Đức Ông Trần Quốc Tảng và các nhân thần có công với nước, với dân đang được thờ tại di tích. Đó chính là tín ngưỡng và đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Các hoạt động diễn ra tại lễ hội không chỉ tạo không khí phấn khởi trong lòng nhân dân mà còn là những bài học mang lại nhiều ý nghĩa xã hội, giá trị nhân văn sâu sắc, giáo dục mọi tầng lớp con cháu tự hào, noi theo truyền thống cha ông.
Với những giá trị to lớn đó, quần thể di tích Đền Cửa Ông đã được Bộ văn hóa Thể Thaoiu0 và Du Lịch cấp bằng công nhận là Di tích lịch sử Văn Hóa ngày 21/1/1989. Đồng thời, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cũng đã công nhận lễ hội tại Di tích lịch sử Đền Cửa Ông là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia ngày 26/11/2016.
Ngày 25/12/2017, Chính phủ đã ra quyết định về việc xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đối với Di tích lịch sử Đền Cửa Ông.
Di tích lịch sử Đền Cửa Ông Được đánh giá là một trong những ngôi đền đẹp nhất của Việt Nam, Đền Cửa Ông hội tụ đầy đủ những giá trị quý báu.
- Về lịch sử: Khu Di tích lịch sử Đền Cửa Ông mang biểu tượng của tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ đất nước, biểu tượng đó được thể hiện bằng sự tôn vinh các nhân vật lịch sử – anh hùng dân tộc thời nhà Trần.
- Về văn hóa: Hệ thống thờ tự tại khu Di tích lịch sử Đền Cửa Ông thể hiện rõ nét văn hóa truyền thống đó là tục thờ cúng tổ tiên theo truyền thuyết con rồng cháu tiên của dân tộc Việt Nam, điều này có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục thế hệ sau noi gương cha ông, tự hào về truyền thống Lạc Hồng, “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
- Về khoa học: Di tích đã góp phần vào công việc nghiên cứu sáng tỏ thêm vai trò lịch sử của một số nhân vật lịch sử thời nhà Trần.
- Về thẩm mỹ : Khu Di tích lịch sử Đền Cửa Ông giá trị thẩm mỹ to lớn thể hiện qua nghệ thuật kiến trúc, nghệ thuật chạm khắc tượng, các bộ vì kèo, các bức cốn, hoành phi, câu đố, Khu di tích đền cửa ông thể hiện sự phong phú về đề tài, công phu, tỉ mỉ, sắc sảo về đường nét và sống động về hình thể.
4. Di Tích Lịch Sử Đền Cửa Ông Cẩm Phả có gì thú vị
1. Di Tích Lịch Sử Đền Cửa Ông – Ngôi đền 700 năm linh thiêng
Di tích lịch sử Đền Cửa Ông Quảng Ninh là ngôi đền được nhiều người dân địa phương tin tưởng và đi lễ nhiều nhất. Nơi đây thờ Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng – người đã có công lớn đánh đuổi quân xâm lược Nguyên Mông vào thế kỷ XIII. Qua nhiều thế kỷ, những truyền thuyết linh thiêng, hào hùng về ngôi đền vẫn được truyền tụng cho những thế hệ sau.
2. Di tích lịch sử Đền Cửa Ông là ngôi đền đẹp nhất về kiến trúc
Di tích lịch sử Đền Cửa Ông mệnh danh là ngôi đền đẹp nhất Quảng Ninh về kiến trúc. Nơi đây có một lối kiến trúc độc đáo, huyền bí và hội tụ đủ các linh vật phong thủy: Tả thanh long, hữu bạch hổ, tiền chu trước và hậu huyền vũ.
Các loại vật liệu được sử dụng để xây dựng đền là đá đúc, gạch Bát Tràng, ngói mũi đất nung, vữa hồ pha mật,… Kiến trúc trang trí chủ yếu theo các điển tích về tứ linh Long, Ly, Quy, Phụng,…
Kiến trúc bên trong đền sử dụng những loại gỗ bền, chắc chắn như đinh, lim, trắc, gụ,…Khung nhà được khắc phù điêu, câu đối,… và hoa văn sơn son, thiếp vàng lộng lẫy.
3. Di tích lịch Sử Đền Cửa Ông là Di sản văn hóa tâm linh được nhiều người biết tới
Trải qua hàng trăm năm lịch sử, Di tích lịch sử Đền Cửa Ông Quảng Ninh còn nguyên giá trị về văn hóa, lịch sử, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, gắn kết cộng đồng và phát triển văn hóa tâm linh… Địa danh này đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh và sinh hoạt văn hóa cộng đồng của người dân địa phương. Đồng thời, nơi đây còn là điểm du lịch hấp dẫn đối với nhiều du khách trong và ngoài nước.
4. Nơi diễn ra nhiều lễ hội lớn, hấp dẫn trong năm
Từ thế kỷ XIV, lễ hội tại Di tích lịch sử Đền Cửa Ông Quảng Ninh vẫn luôn được tổ chức với quy mô lớn. Ghé thăm nơi đây vào 3 tháng đầu năm, du khách sẽ có cơ hội tham gia nhiều lễ hội hấp dẫn như:
Lễ hội Đền Cửa Ông chính: Tổ chức từ ngày 2/1 âm lịch đến hết tháng 3 âm lịch;
Lễ Cầu siêu, Lễ xin ở cửa Đền và dâng hương rước Đức Ông: Gồm phần tế lễ và rước kiệu bài vị Trần Quốc Tảng;
Hội rước Đức Ông hồi cung an vị: Kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch. Du khách có cơ hội tham gia nhiều trò chơi dân gian như bịt mắt đánh trống, gẩy gậy, kéo co, tổ tôm điếm, nấu cơm, têm trầu,…
Mang trên mình những nét đẹp độc đáo về kiến trúc, Di sản văn hóa tâm linh, Di tích lịch sử Đền Cửa Ông Quảng Ninh là chốn bình yên mà mọi du khách đều ao ước một lần được đặt chân tới. Những trải nghiệm khó quên tại đây chắc chắn sẽ luôn là một trong ký ức đẹp nhất trong đời du khách. Hãy đến nơi này và trực tiếp cảm nhận bạn nhé!
